خانه بروجردی ها نمونه ای زیبا از هنر معماری اصیل ایران است که با تاریخی قدیمی مربوط به نیمه دوم قرن ۱۳ هجری در محلهٔ سلطان میراحمد شهر کاشان در استان اصفهان واقع است. این خانه در دوران قاجاریان در سال ۱۲۴۲ توسط فردی تجار به نام حاج سیدحسن نطنزی (برجردی) ساخته شد و نمونه ای کامل از یک خانه ی اعیانی در آن دوران است. در شهر کاشان شما شاهد خانه های با معماری زیبا هستید اما خانه بروجردی ها تقریبا معروفترین و مهمترین خانه تاریخی ایران و به نوعی سمبل بناهای مسکونی ایران بهشمار میرود. این خانه تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
سید حسن نطنزیعاشق دختر سید جعفر طباطبایی یکی از بزرگترین تاجران فرش آن زمان میشود و طباطبایی نیز برای رضایت دادن نسبت به ازدواجشان شرطی میگذارد. او که در خانهٔ بسیار زیبایی که اکنون با نام خانه طباطبایی ها شناخته میشود زندگی میکرده و به سید مهدی میگوید که باید خانهای همچون خانهٔ من بسازی تا دخترم را به همسریت در بیاورم. سیدحسن هم نیز قبول میکند و بعد از ۷ سال که ساخت حیاط اندرونی به پایان میرسد در خانه ساکن شده و بعد از ۱۱ سال تالار اصلی نیز تکمیل میشود. خانه بروجردی اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان است.
دلیل نامگذاری این خانه به خانه ی بروجردی ها این بود که سید حسن نطنزی از بروجرد مال التجاره وارد میکرد و با تجار این شهر نیز در ارتباط بوده است، لذا به آقای حسن بروجردی مشهور شده و این خانه که توسط ایشان ساخته شد به خانه بروجردی ها معروف گردید. نقاشی بی نظیر و گچ بری ارزنده این بنا توسط صنیع الملک نقاش بزرگ ایران و عموی کمال الملک اجرا شده است. . خانه بروجردیها متناسب با خصوصیات اقلیمی و شرایط آب و هوایی منطقه کویری کاشان طراحی و ساخته شده است، به گونهای که در گرمای شدید تابستان هوای خنک و بسیار مطبوعی از طریق بادگیرهای واقع در بالای پشت بام بهصورت طبیعی و دائمی به زیرزمینها سرازیر شده و در آنها جریان مییابد.
خانه بروجردی ها به طور کلی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی است که سردر اصلی و هشتی ورودی بین این دو بخش مشترک است. این بنا دارای دو طبقه و در قسمت جنوبی با سرداب ۳ طبقه می شود و دارای قسمت های مختلفی مانند شاه نشین، مهتابی، هشتی ورودی، سرداب و ایوان های تابستانی و زمستانی است. بخش داخلی خانه بروجردی ها در کاشان ۲ قسمت مجرا دارد: قسمت شمالی و قسمت جنوبی . در قسمت شمالی با حیاط خلوت و یک اتاق، صندوق خانه، اتاق نشیمن و یک سرداب بزرگ روبروییم. در قسمت جنوبی هم یک حیاط مرکزی بزرگ با تالاری آینه کاری شده وجود دارد. در اطراف این تالار هم اتاق هایی به نام گوشواره وجود دارد.
حیاط خانه در قسمت بیرونی واقع شده است علاوه بر این، عمارت هم در این قسمت قرار گرفته است و قسمت هایی مثل راهروی ورودی، حیاط مرکزی، تالار سرپوشیده با نورگیر، ، اتاق های زمستانی و تابستانی و در بام تالار نیز نورگیرهای هلالی شکل و بادگیرهای قرینهی بسیار جالب خودنمایی میکنند که از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بدیع معماری سنتی ایران است. در قسمت بیرونی، بناهایی در دو سر حیاط قرار گرفته اند. در قسمت جنوبی، مهمترین قسمت این بنا قرار دارد که تالاری بسیار بزرگ با سقفی گنبدی شکل دارد و با نورگیرهایی مزین شده است. دیوارها هم مملو از نقاشی های به سبک روسی هستند و گچبری های فوق العاده دیوارها از دیگر زیبایی های این بخش هستند.
مهم ترین و زیباترین قیمت این خانه تابستان نسین است که مقابل ورودی اصلی واقع شده است و قوس بزرگِ نمای آن که در تمام خانههای اعیانی قدیمی کاشان دیده میشود. تابستاننشین شامل دو اتاق، تالار اصلی، دو سرپوشیده فرعی، یک سرپوشیده اصلی، دو گوشواره، یک شاهنشین و تالار طَنَبی است. در مرکز آن، گنبدی با نورگیرهای زیبا و تزئینات مقرنسکاری قرار دارد. ایوان اصلی در محور تقارن تابستاننشین، پس از حیاط، عامل دوم در تقسیم فضا و برای استفاده ساکنان در فصل گرما است. در دو جانب ایوان و تالار طنبی، راهروهای ورودی و اتاقهای نشیمن قرار گرفتهاند که چشمگیرترین آثار تزئینی در همین قسمت به کار رفته است.
- ۹۷/۰۴/۰۷